Kemal Gözler, Hukukun Temel Kavramları

Mahalli idare gelirleri, parafiskal gelirler ve fonlar, uluslararası kamu maliyesi. Roma Hukuku’nun dönemleri, yargılama sistemi, şahsın hukuku, borçlar hukuku, eşya hukuku konularını kapsayan bir müfredat takip edilecektir. Çevreyi koruma ve iklim değişikliği ile mücadele için toplumu bilinçlendirmeli, çözümler konusunda bilgilendirici yayınlar yapmalı, bu konularda iktidarları uyarmalı ve denetlemeli, hükümetlerin, şirketlerin veya güç odaklarının yönlendirmeleriyle hareket etmemelidir. Gazeteci kamuoyunu doğru bilgilendirme hakkı ile terör propagandası arasındaki farkı gözetir. Gazeteci, hakkında haber ve yorum yazdığı ya da yazmayı tasarladığı taşınır ve taşınmaz kıymetlerin doğrudan veya dolaylı alım satımını yapmamalıdır. Masraflarını ticari kuruluşların karşıladığı gezilere katılarak karşılığında ürün ve marka tanıtımı içeren yayın yapılmamalıdır. İstisnai durumlarda gidilen ve masrafları karşılanan gezinin haber yapılması halinde de gezinin davet olduğu açıkça belirtilmelidir.

Bu suçtan dolayı, tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur. Ceza Kanununun uygulanmasında kumar, paribahis amacıyla icra edilen ve kar ve zararın talihe bağlı olduğu oyunlardır.Kumar oynatma suçu için görevli mahkeme sulh ceza mahkemeleri kapatıldığından asliye ceza mahkemesidir. Yüksek Mahkeme hakimleri yönünden yetkili mahkeme konusunda farklı görüşler vardır. Bu gibi davalarda Yargıtay 4.HD’nin görevli sayılması ve bu dairenin kararlarına karşı da HGK’nun temyiz mercii olarak kabul edilmesi gerekir.”[33] Buradaki her iki görüşün de zayıf noktası mevcuttur. Birinci görüşün zaafı; Yüce Divan’da vatandaşın doğrudan dava açma yetkisinin olmaması ve özellikle AYM başkan ve üyelerinin aynı zamanda Yüce Divan’ı oluşturmalarıdır. İkinci görüşün zaafı ise; yasanın açıkça düzenlemediği usulle ilgili bir hususun kıyas yolu ile düzenlemesidir. HD başkan ve üyelerine karşı nerede dava açılacağının belirsizliğidir. Disiplin sorumluluğu, hakimin disiplin cezasını gerektiren bir fiilinden dolayı idare hukuku esaslarına göre bir disiplin cezasına mahkum edilebilmesidir[18]. Hakimler, netice itibariyle bir kamu görevlisi olup, elbette yaptıkları görevin uyulması gereken kuralları vardır.

B) Yemin verilerek dinlenmiş olan bir tanık veya bilirkişinin hükmüetkileyecek biçimde hükümlü aleyhine kasıt veya ihmal ile gerçek dışıtanıklıkta bulunduğu veya oy verdiği anlaşılırsa. (3) Yargıtayın ceza dairesi ileri sürülen nedenleri yerinde görürse,karar veya hükmü kanun yararına bozar. (4) Hüküm yalnız sanık tarafından veya onun lehine Cumhuriyet savcısıveya 262 nci maddede gösterilen kimselerce temyiz edilmişse, yeniden verilenhüküm, önceki hükümle belirlenmiş olan cezadan daha ağır olamaz. G) Türk Ceza Kanununun 61 inci maddesindeki sıralamanın gözetilmemesiyüzünden eksik veya fazla ceza verilmiş ise. B) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının iddiasına uygun olarak sanığakanunda yazılı cezanın en alt derecesini uygulamayı uygun görürse. A) Olayın daha ziyade aydınlanması gerekmeden beraate veya davanındüşmesine ya da alt ve üst sınırı olmayan sabit bir cezaya hükmolunmasıgerekirse. (3) Hüküm, temyiz dilekçesinde gösterilen sebeplerle bozulduğunda,dilekçede açıklanmış olmasa bile saptanan bütün diğer hukuka aykırılık hâlleride ilâmda gösterilir.

Ancak Yargıtay başkan ve üyelerinin “hakim” sıfatı tartışmasız olduğuna göre, HUMK 573.md. Nitekim, bu konuda aksi yönde 2797 sayılı Yargıtay kanununda da bir düzenleme bulunmamaktadır. Hatta 2797 sayılı kanundan önce, yetkili mahkeme konusu belirsiz iken, 2797 sayılı kanun ile bu belirsizlikte giderilmiştir. Ancak bu sefer HGK kararlarının nerede temyiz edeceği hususu tartışmalıdır. Hakimlerin sorumluluğunun düzenlendiği HUMK’nun onuncu babının ilk maddesi olan 573. Maddede sorumluluk sebepleri belirtilirken, madde “Hakim ve icra reisi aleyhine…” şeklinde başlamaktadır. Eğer Yasanın lafzı ile yetinecek olursa bu sorumluluk türünün sadece özel hukuk hakimleri ile icra hakimlerini kapsadığını düşünebiliriz. Çünkü, düzenleme özel hukuk yargılama usulüne ilişkin kanunda yapılmıştır.

(3) Karar verilmeden önce eşyanın sahibi olan şüpheli, sanık veya ilgilidiğer kişiler dinlenir; elden çıkarma kararı, kendilerine bildirilir. (4) Zilyedliğinde bulunan eşya veya diğer malvarlığı değerlerineelkonulan kimse, hâkimden her zaman bu konuda bir karar verilmesiniisteyebilir. (5) Adlî kontrol altında geçen süre, şahsî hürriyeti sınırlama sebebisayılarak cezadan mahsup edilemez. Bu hüküm, maddenin üçüncü fıkrasının (e)bendinde belirtilen hallerde uygulanmaz. F) Şüphelinin parasal durumu göz önünde bulundurularak, miktarı ve birdefada veya birden çok taksitlerle ödeme süreleri, Cumhuriyet savcısının isteğiüzerine hâkimce belirlenecek bir güvence miktarını yatırmak.

Kelime olarak “özür”, bir kusurun veya suçun elde olmadan yapıldığının ileri sürülmesi veya bu kusurun hoş görülmesini gerektiren mazerettir[171]. Memur tarafından mazeret olarak ileri sürülen özür, o memurun iradesini zorla­yacak veya onu ciddi şekilde sıkıntıya sokacak bir durum olmalıdır. Memurun işe geç gelmesi, erken ayrılması veya görev yerini erken terk etmesi ile kuruma verdiği zarar ile özrüne rağmen zamanında işe gelmesi veya zamanında işinden ayrılması halinde maruz kalacağı zarar kıyaslanmalıdır[172]. İçHizK’nun 76/1 maddesine göre, nöbet; askerlikte müşterek hizmetlerin yapılmasını ve devamını sağlamak için, bu hizmetlerin belli bir sıra ve süre ile asker kişiler tarafından yapılmasıdır. Nöbetin, nöbet talimatlarına uygun tutulması gerekmektedir. Maddesi, amirin, maiyetin ahlaki, ruhi ve bedeni hallerini daima nezaret ve himayesi altında bulunduracağını düzenlemiştir.

Askeri  hakim  sınıfından  olmayan  üyelerin  görev  süresi  en  fazla  dört  yıldır. Disiplin mahkemelerinden verilen kararlara karşı üç günlük itiraz süresi vardır ve bu süre tefhim veya tebliğden itibaren başlar. Eğer son gün resmi tatile rastlarsa süre tatili takip eden ilk günün mesai saati sonunda biter. Milli Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı teşkilatında kurulan disiplin mahkemelerinin verdiği kararlara karşı itiraz yine aynı yer mahkemelerince fakat daha yüksek rütbedeki heyetçe incelenecektir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin altıncı maddesi ile Sözleşmeye  taraf olan ülkelerin yargı süreçlerinde kişilerin sahip oldukları haklar ve yargılamanın  hangi  koşullar altında yapılması gerektiği belirtilmiş; diğer  bir  ifadeyle, kişilere yargılama sürecinde tanınan haklar güvence altına alınmıştır. Öte yandan, Sözleşmeye  taraf  olan  ülkeler  yargı  sistemlerini  Sözleşmenin  gereklerini karşılayacak biçimde örgütleme yükümlülüğü altında  olduklarından; adil yargılama ilkesi, sadece yargısal sürecin işleyişini  belirlemekte kalmayıp, aynı zamanda yargının yapılanma şeklini de  kapsamaktadır[578]. Disiplin Mahkemesince oda ve göz hapsi cezaları verilebilmektedir (md 46)[551]. Maddesinde üç günden iki aya kadar olarak belirlenmiştir. Askeri disiplin hukukunu düzenleyen normlara bakıldığında, işkence, kötü muamele, dayak,  eziyet, hizmetçilikte kullanma, hakaret ve sövme  eylemleri kimilerinin askeri suç kimilerinin ise disiplin suçu olarak düzenlendiği, bu tür suçların takibinin de şikayete bağlı olmaksızın yapıldığı görülmektedir. Kendisinin veya başkasının hayatına yönelik haksız ve devam etmekte olan bir saldırıyı defetmek zorunluluğu içinde kuvvet kullanarak, saldırganı öldürmek durumunda kalan kimse, sözleşmenin 2. Yapılan Anayasal düzenlemenin özellikle, bugüne kadar uluslararası insan hakları normlarını doğrudan uygulamakta ürkek davranan Türk hâkimleri bu konuda teşvik edeceği ve hatta zorlayacağı söylenebilir. Öte yandan bu değişiklik, vatandaşlara tanınan temel hak ve özgürlükleri “bu Anayasa” ile sınırlayan 1982 Anayasası’nın kapalı sistemini, sürekli gelişip değişen uluslararası insan hakları normlarının dinamik yapısına açmak konusunda da önemli bir işlev görebilir[481].

• Kanun, ayrıca askeri hakimlerin yargı hizmeti dışındaki askeri hizmetler yönünden askeri hizmetlerin gereklerine göre teşkilatında görevli bulundukları komutanlık ile olan ilişkilerini de gösterir.”  hükmü bulunmaktadır.
• A) Mahkemenin kanuna uygun olarak teşekkül etmemiş olması.
• Toplantı, çoğunluk sağlanamaması sebebinin dışında başka bir nedenle geri bırakılırsa, bu durum geri bırakma sebepleri de belirtilmek suretiyle, ilk toplantı için yapılan çağrı usulüne uygun olarak üyelere duyurulur.

Desteklenen programda programı destekleyenin bant reklam uygulaması program destekleyene bir atıf olarak kabul edilmez. (1) Bir program tamamen veya kısmen destek görmüşse, ana destek verenin ticari kimliği programın başında ve sonunda, program içindeki reklam kuşaklarına giriş ve çıkışta görsel ve/veya işitsel unsurlarla 5’er saniye süre ile belirtilir. Bu uygulama, haber bültenleri için; sadece sunucu kostümüne ilişkin ve 3 saniyeyi geçmemek kaydıyla uygulanır. Destek verenin ismi, markası, logosu, ürün görüntüleri ve imajı dışında hiçbir görüntü ve ifadeye yer verilemez. (5) Özel tarifeli telefon hatları içeren ve yayın ilkelerine uygun olarak yayınlanan reklamlarda yazılı açıklamalarda kullanılan karakter büyüklüğü en az 8 punto olmalıdır. Söz konusu açıklamaların ekranda kayar şekilde verilmesi durumunda izleyicilerin okuyabileceği bir hızda olması, bu yazıların ekranda sabit bir şekilde bulundurulması durumunda ise ekranda en az 10 saniye kalması sağlanır. C) Yanıltıcı olmamalı ve tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarına zarar vermemelidir. Ticari iletişimi yapılan bir ürün, hizmet veya imajın özellikleri hakkında aldatıcı düzeye ulaşan eksik bilgi ve abartılı ifade ve görüntülere yer verilemez. O) Kişi veya kuruluşların cevap ve düzeltme hakkına saygılı olmak zorundadır. Mahkemenin karar verdiği cevap ve düzeltme metinleri, sesli ve görüntülü olarak izleyicilerin veya radyolarda sesli olarak dinleyicinin kolaylıkla takip edebileceği şekilde yayınlanır. Cinsel duyguları sömürmeye yönelik, bireyleri cinsel meta olarak gösteren, insan bedenini cinsel tahrik unsuruna indirgeyen, toplumsal yaşam alanı içinde sergilenemeyecek mahrem söz ve davranışlar içeren, toplumda yaşayan bireylerin ar ve utanma duygularını örseleyen ve cinsel isteklerini tahrik ve istismar eder nitelikte olamaz. I) Suçlu olduğu yargı kararı ile kesinleşmedikçe hiç kimse suçlu ilân edilemez veya suçluymuş gibi gösterilemez; yargıya intikal eden konularda yargılama süresince, haber niteliği dışında yargılama sürecini ve tarafsızlığını etkiler nitelikte olamaz.

Bunlar disiplin notunu kaybetme ve disiplin notuna bakılmaksızın öğrenci niteliğini kaybetme olarak kanunda yer almaktadır. Konuyu düzenleyen Harp Okulları Yönetmeliğinin[422] “Disiplin Nedeniyle Okuldan Çıkarılma” başlıklı 61. Maddesinde; Harp okulu öğrencilerinin aşağıdaki hallerde yüksek disiplin kurulu kararıyla okuldan çıkarılacakları belirtilmektedir. Tekerrür konusunda tartışılan bir diğer husus ise, affa uğramış olan disiplin cezalarının tekerrüre esas alınıp alınmayacağı konusudur. AYİM tekerrüre esas alınamayacağı görüşündedir[413]. Danıştay ise, tekerrüre esas alınan hususun ceza değil, fiil olduğu gerekçesiyle disiplin cezası af kanunu ile ortadan kalksa bile tekerrür bakımından etkisini sürdüreceğini kabul etmektedir[414]. Ancak bu kabul, genel af müessesesi ve affın sonuçlarıyla bağdaşmamaktadır[415]. Maddesinde “Disiplini bozan bir kabahat yalnız bir amir tarafından ve bir disiplin cezası ile cezalandırılır.” hükmü bulunmaktadır. Düzenlemeden de açıkça anlaşılacağı gibi, disiplini bozucu bir hareket nedeniyle faile ancak bir disiplin cezası verilebilir.